Nieuw lesmateriaal Four Freedoms
do 14 januari 2021
De Roosevelt Foundation ontwikkelde onlangs een nieuw lesboek, boordevol inspiratie om het gedachtegoed van de Roosevelts een vaste plek te geven in het burgerschapsonderwijs van vandaag. Van groep 6 tot en met de 6e, van het VMBO tot het VWO, bij geschiedenis of maatschappijleer, Nederlands of Engels. Waarom nu, zoveel jaren later, nou net dit gedachtegoed centraal te stellen in onze klassen? Hier volgen vijf redenen voor onderwijs over de vier vrijheden.
Hoe één mens het verschil kan maken
De Four Freedoms gaan eigenlijk over individuele moed. De 16-jarige Malala (Four Freedoms Laureaat Vrijwaring van Vrees 2014) vertelde over de meisjes die in Pakistan niet meer naar school mochten, de moorden in moskeeën, kerken en tempels. Zij zei: ‘In de tijd van terrorisme, en het verbod op onderwijs, besefte ik dat ik twee keuzes had. Twee maar. Zwijgen, en wachten op de dood. Of mijn stem verheffen, om dan gedood te worden’. Haar littekens maken duidelijk hoe zij voor dat laatste koos, om zo na haar ontsnapping van de Taliban miljoenen te inspireren om op te staan voor vrouwenrechten.
De verhalen van Franklin en Eleanor Roosevelt laten dit ook zien. Hij koos ervoor om, terwijl de Amerikanen zich liever buiten de oorlog hielden, toch op te komen voor de rest van de wereld. Eleanor’s ongelukkige jeugd maakte dat zij zich van jongs af aan inzette voor de kwetsbaren. Zij overwon haar spreekangst, en verlegenheid, om uiteindelijk als ‘first lady of the world’ op te komen voor minderheden wereldwijd.
Een handzaam kader
Vrijheid is net zo belangrijk als de lucht die wij inademen, maar wel een heel groot begrip. Hoe dit in de klas handen en voeten te geven? Hierbij komt de uitsplitsing in vier vrijheden goed van pas. Zij bieden een overzichtelijke indeling, die tegelijkertijd vrijwel alle mensenrechten beslaat.
De nadruk op vaardigheden
Een focus op de vier vrijheden vormt een focus op vaardigheden. Vaardigheden om al jong te oefenen, om er nooit mee op te houden. Het verdedigen van de vier vrijheden vraagt meer dan alleen het debatteren, dat in Nederland zo vaak centraal staat in het burgerschapsonderwijs. Retorica, onderhandelen, kritisch denken en heel goed luisteren – zij zijn minstens zo belangrijk, en ook hier bieden de Roosevelts inspiratie.
Essentiële kennis
Toen de Verenigde Naties in 1945 werden opgericht stelden zij zich ten doel om vrede, veiligheid en vriendschappelijke betrekkingen te borgen, maar ook eerbied voor de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. De Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens werkt deze vier vrijheden uit in 30 artikelen, met politieke, burgerlijke, sociale, economische en culturele rechten. Ook heel belangrijk is het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, waarin de landen van de Raad van Europa, in 1951, met elkaar afspraken dat mensen hen, bij schending van het verdrag verantwoordelijk konden houden in Straatsburg. Het recht op een eerlijk proces, het recht op leven, het recht op gezinsleven en zelfs het recht op onderwijs – het staat allemaal niet in de Nederlandse Grondwet maar wel in dit EVRM.
Kennis van de democratische rechtsstaat, vraagt juist ook in Nederland om kennis van de mensenrechten en andere internationale en Europese instituties.
De band met Nederland, in het bijzonder Zeeland
De band van Nederland met het gedachtegoed van de Roosevelts is een heel bijzondere. Deels vanwege de warme band tussen de familie Roosevelt en ons Koninklijk Huis maar ook historisch, dat de familie Roosevelt uit Zeeland afkomstig is, waarschijnlijk uit oud-Vossemeer.
De Four Freedoms laten zien hoe één mens het verschil kan maken. Dat geldt ook voor één leraar die leerlingen wijst op het belang van de vier vrijheden, één leerling die daar echt mee aan de slag gaat, één les waarin dat gebeurt. De Roosevelts, hun gedachtegoed en de laureaten van de Four Freedoms Awards bieden niet alleen inspiratie voor de vertaling van de vier vrijheden naar het hier en nu. Zij gaan ook over de vaardigheden die daarvoor nodig zijn. Over de vraag waar in het curriculum de vier vrijheden en plek te geven, en hoe dat te doen, gaat de rest van dit boek.