Jessica van Geel
Welke kracht kenden vrouwelijke verzetstrijders tijdens de Tweede Wereldoorlog en hoe vinden we die strijdbaarheid terug in onszelf? Daarover vertelt schrijver en historicus Jessica van Geel in haar Vrijheidscollege.
Jessica van Geel (1973) is schrijver, historicus en journalist. Ze werkte jarenlang voor NRC en maakt interviews voor NRC, Vrij Nederland en de VARAgids. In 2018 werd ze bekend met haar boek I love you, Rietveld, over de geheime liefde tussen architect en meubelmaker Gerrit Rietveld en Truus Schröder. In 2022 verscheen haar boek over Truus van Lier, een verzetsvrouw tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tijdens haar college gaat ze in op de kracht van deze verzetstrijdster en op het gevoel dat zij zelf die strijdbaarheid weer nodig heeft.
Een steen op mijn bureau
Onlangs schreef ze het goed ontvangen essay Een steen op mijn bureau. NRC schreef in de recensie (*****): “In een flamboyant en zeer urgent essay overpeinst historicus Jessica van Geel wat je het beste tegen het opkomende fascisme van deze tijd kunt doen.”
Terwijl ze schreef over de vraag die ze na afloop van colleges vaak krijgt – ‘zou ik ook een Truus van Lier zijn als het erop aankomt?’ – kwam er een grote woede in haar op. Woede om de richting waarin de wereld zich beweegt, aangevoerd door een president van het machtigste land op aarde die alle verworvenheden van de laatste halve eeuw met een enkele handtekening wegvaagt. Angst dat als hij de letter T van de LHBTIQ+-gemeenschap doorstreept, de andere letters spoedig zullen volgen. Angst over een Europa waarin extreemrechts steeds meer invloed op de samenleving krijgt, ook in Nederland. Daarom dit essay Een steen op mijn bureau; uit woede en angst, maar ook in de hoop dat er opnieuw verzet zal komen, dat het iets zal breken.
De Vrijheidstips van Jessica van Geel
Vrijheid is urgenter dan ooit. Stilstaan bij vrijheid en erover praten is van groot belang, zodat we die vrijheid blijven koesteren. Daarom vragen we aan alle Vrijheidssprekers om de films, boeken, documentaires en artikelen te delen die hen het meest hebben beïnvloed. Hieronder vind je die van Jessica van Geel.
Boek: Timothy Snyder, Over tirannie. Twintig lessen uit de twintigste eeuw (2017)
‘Let op gevaarlijke woorden.’ ‘Gehoorzaam niet bij voorbaat.’ ‘Verdedig maatschappelijke instellingen.’ De Amerikaanse hoogleraar geschiedenis Timothy Snyder, verbonden aan de universiteit van Yale, schreef een toegankelijk boekje met twintig lessen die autoritaire en fascistische regimes uit de vorige eeuw ons leren. Behulpzaam leesvoer in deze roerige tijden, waarin getornd wordt aan onze democratische waarden en de rechtsstaat. Geschiedenis herhaalt zich niet, schrijft Snyder, maar het kan ons wel lessen bieden. En mocht je liever kijken dan lezen: het boek is ook als graphic novel verkrijgbaar, met illustraties van Nora Krug.
Dichtbundel: Salena Godden, Pessimism is For Lightweights. 30 Pieces of Courage and Resistance (2023)
Deze documentaire geeft ons een inkijkje in de levens van Palestijnen die leven onder Israëlische bezetting van de Jordaanoever en Gaza. We krijgen niet alleen de fysieke beperkingen te zien die gepaard gaan met structurele onderdrukking, maar ook de emotionele gevolgen ervan. De documentaire wijst erop hoe onmogelijk het bijna is te herstellen van trauma’s binnen aanhoudende situaties van onrecht. Ik hoop dat kijkers beseffen dat er naast fysieke wonden ook emotionele wonden optreden bij mensen in situaties van geweld. Wonden die veel lastiger zijn om te helen zolang zij zich nog in die onveilige situaties bevinden.
Film: Pride (2014)
Een ontroerende komedie over een waargebeurd verhaal in het Groot-Brittannië van Margaret Thatcher, halverwege de jaren tachtig van de vorige eeuw. Kolenmijnen in Zuid-Wales worden gesloten en homo’s en lesbiennes besluiten geld in te zamelen voor de tot honger gedreven mijnwerkersgezinnen. De ene onderdrukte groep helpt de andere. Actiegroep Lesbians and Gays Support the Miners heeft echt bestaan en succes geboekt. Pride is een film over solidariteit, die laat zien dat je niet enkel je eigen groep moet beschermen, maar dat je meer dan twee keer zo sterk staat wanneer je elkaar helpt – ook al lijkt samenwerking in eerste instantie compleet onlogisch.
Fotograaf: Keke Keukelaar
