Astrid Sy
Hoe ervaar je de waarde van vrijheid? Daarover vertelt historicus en presentator Astrid Sy in haar Vrijheidscollege.
Astrid Sy (1987) is tv-presentator, schrijver van jeugdromans en historicus. Ze is presentatrice van Andere Tijden en maakt jeugdprogramma’s voor onder andere Schooltv. Ze is gespecialiseerd in de Holocaust en Tweede Wereldoorlog, onder meer als onderzoeker voor het Nationaal Holocaust Museum. In twee van haar jeugdboeken heeft ze oorlog en vervolging invoelbaar willen maken voor de jonge lezer en een brug geslagen tussen vroeger en nu. Dit is ook het thema van haar Vrijheidscollege. Aan de hand van sprekende voorbeelden laat ze zien hoe je de waarde van vrijheid soms pas kunt voelen wanneer die op het spel komt te staan.
De Vrijheidstips van Astrid Sy
Vrijheid is urgenter dan ooit. Stilstaan bij vrijheid en erover praten is van groot belang, zodat we die vrijheid blijven koesteren. Daarom vragen we aan alle Vrijheidssprekers om de films, boeken, documentaires en artikelen te delen die hen het meest hebben beïnvloed. Hieronder vind je die van Astrid Sy.
Film: The Long Walk Home (1990)
Deze film keek ik toen ik een jaar of tien was. Whoopi Goldberg speelt de hoofdrol. Zij was en is mijn grote voorbeeld. Ze werkt als hulp voor een witte vrouw. Beiden raken betrokken bij de Montgomery Bus Boycott in 1955. Ze staan voor de keuze zich in te zetten voor gelijkheid, ook al heeft dat grote consequenties. Ik kan me nog heel goed herinneren dat ik maar niet kon bevatten dat er plekken zijn op de wereld zijn waar een zwarte huid onvrijheid en onderdrukking betekent. De manier waarop beide vrouwen in verzet komen en hoe dit langzaam radicaler wordt, vind ik nog steeds inspirerend en geeft me kippenvel.
Boek en televisieserie: Ronja de Roversdochter (2024)
Ronja de Roversdochter van Astrid Lindgren is een van lievelingsboeken. Toen ik klein was, was er ook een film van die ik naast het boek zeker tien keer heb gekeken. Maar ik wil niet alleen maar oude films en boeken in mijn lijstje hebben, dus kies ik hier voor de prachtige nieuwe adaptatie van het boek, die nu op Netflix te zien is. Waarom staat dit in mijn lijstje? Elke lente schreeuwt Ronja haar lentegroet die door de eindeloze bossen weerklinkt. Dat, samen met op blote voeten over het mos rennen, in meertjes zwemmen, op zoek gaan naar kaboutertjes, vechten met aardmannetjes en de geur van dennenbomen inademen, is voor mij de ultieme vorm van vrijheid.
Boek: Astrid Lindgren, Mio mijn Mio (1954)
Mio is de zoon van de koning van het Land in de Verte. Alles lijkt daar goed en mooi, maar een gevaarlijk kwaad verspreidt zich… Mio is uitverkoren om te vechten tegen deze wrede Ridder Kato. Ondanks dat hij bang is en zich zwak voelt, besluit hij toch op queeste te gaan om Ridder Kato te verslaan. Voor mij staat dit verhaal voor de kracht en goedheid van kinderen, en hoe je altijd moet vechten voor het goede, ook al denk je dat je machteloos staat en voel je je klein. Er moet altijd hoop zijn.
Boek: Tiya Miles, All That She Carried (2021)
In de jaren 1850, in South Carolina, wordt het tot slaaf gemaakte negenjarige meisje Ashley weggerukt van haar familie: ze wordt verkocht. Haar moeder Rose geeft haar een zak mee waar ze een paar spulletjes in doet. Deze zak is bewaard gebleven en de kleindochter van Ashley borduurt er in een paar woorden deze familiegeschiedenis op. In het boek maakt de schrijver de leefwereld van tot slaafgemaakte vrouwen invoelbaar. Ondanks de nauwelijks aanwezige bronnen geeft ze een stem aan degenen die stemloos zijn gemaakt. Door dit boek kan ik pas beginnen te bevatten wat het betekent om onvrij te worden geboren en door het leven te gaan.
Gedicht: Maya Angelou, Still I Rise (Live 1987)
Je wordt niet veel moediger en wijzer dan schrijfster Maya Angelou. Haar gedichten, en dit gedicht in het bijzonder, moedigen je aan trots te zijn op wie je bent, ook al proberen mensen om je heen je te breken en onderdrukken: houd altijd altijd je hoofd hoog en straal.
Artikel: Anita van Ommeren, ‘De Creche’, Vrij Nederland (1986)
Toen ik als student stage ging lopen bij Yad Vashem, het Holocaustmuseum in Jeruzalem, was het vertalen van dit artikel mijn eerste opdracht. Hierin vertellen voormalige verzetsmensen voor het eerst in groten getale over het redden van zeker zeshonderd Joodse kinderen uit de Crèche aan de Plantage Middenlaan tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze verzetsmensen waren extreem jong en ik kon me als drieëntwintigjarige gewoon niet voorstellen hoe moest zijn geweest om op die leeftijd in een bezet land te leven: het ene moment ben je vrij, het andere niet meer. Wat doet dat met je? En hoe kom je er vervolgens toe om ondanks alle risico’s je leven op het spel te zetten om een ander te helpen? Ik schreef over deze geschiedenis een eigen jeugdboek en daarom zal dit artikel altijd heel speciaal voor mij zijn. Het oorspronkelijke artikel is alleen in te zien in het kenniscentrum van het Joods Cultureel Kwartier. Online zijn er verschillende artikelen, documentaires en films over de geschiedenis van de Crèche te vinden.
Lees meer over deze geschiedenis
Fotograaf: Ineke Oostveen
